#krozKruševac: Memorijalni kompleks Slobodište

Memorijalni kompleks Slobodište u Kruđevcu je mesto gde je za vreme nemačke okupacije Srbije, tokom II svetskog rata streljano oko 1.650 ljudi, prevashodno Roma, partizana, četnika i njihovih sledbenika.

U Kruševcu su za vreme okupacije streljani najviše ljudi iz Kruševca, Trstenika, Vrnjačke Banje, Kraljeva, a bilo je streljanih i sa Kosova, iz Raške, Leške i Zapadne Srbije. Streljani su najčešće dovođeni iz Kaznenog zavoda u Kruševcu koji je u to vreme bio neka vrsta mini-logora.

Memorijalni kompleks Slobodište podignut je na jugozapadnom obodu grada, na obroncima Bagdale, gde se za vreme fašističke okupacije (1941‒1944) nalazio logor sa stratištem za 1650 civila i rodoljuba. Najveće streljanje odigralo se 29. juna 1943. godine, kada je okupator, kao vid odmazde, streljao 324 lica, i to 162 pripadnika Jugoslovenske vojske u Otadžbini i 162 pripadnika partizanskog pokreta. Na prostoru koji je nekada pokrivao logor, danas je memorijalni kompleks sa masovnim grobnicama.

Centralni spomenički deo pripada konceptu koji je u periodu 1961‒65, a po ideji Dobrice Ćosića, realizovao arhitekta Bogdan Bogdanović. Spomenički elementi jesu Stratište i Humke, kao i dva amfiteatra – Dolina pošte, sa jatom kamenih ptica koje streme nebu, i Dolina živih, kojima se pristupa kroz kružnu Kapiju Sunca. Suština čitavog kompleksa određena je dvema sugestivnim porukama: „Pod ovim nebom, čoveče, uspravi se“ i „Hleb i sloboda isto su nama“.

Godine 1978, po projektima arhitekata Bogdana Bogdanovića i Svetislava Živića, sagrađen je i Dom Slobodišta, predviđen za istraživački rad i izložbene aktivnosti. Uoči Vidovdana 2023. godine Dom Slobodišta završena je rekonstrukcija Doma „Slobodište“, koja je počela 2019. godine i odvijala se u tri faze. Rekonstrukcijom je dobijen funkcionalan i savremeno opremljen prostor od 250 kvadrata sa stalnom muzejskom postavkom koja čuva sećanje na nevino stradale u Drugom svetskom ratu.

Medijski sadržaj realizovan je u okviru projekta „#krozKruševac“, koji je sufinansiran sredstvima iz budžeta grada Kruševca. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.