Umetnička galerija, Kruševac: 13. novembar – 8. decembar 2025.
Otvaranje izložbe: četvrtak, 13. novembar 2023. u 19 sati
Izložba „Nejednake geografijeˮ umetničke grupe diSTRUKTURA, koju čine Milica Milićević i Milan Bosnić, predstavlja najnoviju seriju radova u okviru projekta Possibility of the Sublime /Mogućnost uzvišenog. Kroz korišćenje različitih medija ‒ slika, fotografija, video, crtež, karakterističnim i za njihov prethodni rad kao odgovarajuće za promišljanje i istraživanje, otvoreno govore o pitanjima ekologije i ekonomije koje posmatraju u isprepletenim odnosima pejzaža, zajednice i moći. Uočavanje jasno vidljivih promena u prirodi, uključuje poziciju čoveka, istovremeno kao učesnika i posmatrača, tematizujući kompleksna pitanja prirode, tehnologije i društva savremenog doba, ne isključujući prošlost i sa zapitanošću za budućnost.
„diSTRUKTURA se temom ekologije i ekonomije bavi aktivno tokom čitave svoje umetničke prakse. U najnovijoj seriji radova, razvijenih u okviru projekta Possibility of the Sublime, nastavlja sa propitivanjem pejzaža, kao indikatora složenih društvenih i ekonomskih preobražaja, izazvanih neoliberalnim, kolonijalnim i perifernim politikama. Autori istražuju mesta na margini neoliberalnog rasta, odnosno „prostore u kojima se globalna kapitalistička logika najintenzivnije utiskuje u prirodu i živote ljudi”. Razmatraju proširene pojmove prirode u postindustrijskom, posttehnološkom i postdigitalnom okruženju jednog tranzicijskog društva.
Za svoju istraživačku studiju prate promene pejzaža rudarskog grada Majdanpeka, stacioniranog na obodu istočne Srbije i njegove amblematske planine Starice, čije rudarenje i eksploataciju sprovodi kineska kompanija „ZiJin Mining”. Promene prirodnog ambijenta nesporno su vidljive. Mesto rudarskog kopa danas je sa jedne strane nepregledni krater, a sa druge brdo koje polako nestaje od posledica intenzivnog miniranja, raslojavanja zemljišta i preventivnog rušenja. Devastacija prirodnog pejzaža usled iskorišćavanja prirodnih resursa ovde nije samo pitanje fizičke stvarnosti, već rezultat složenih međuodnosa različitih politika, interesa, ekonomskih i tehnoloških zahteva, kao i pitanja nestabilnih, slojevitih identiteta, socijalnih i emotivnih veza lokalnog stanovništva.
Može li ono što gledamo još uvek biti uzvišeno, pitaju se autori pozivajući se na Burkeovo i Baumgartenovo poimanje Uzvišenog, kao estetsko-filozofskog diskursa zasnovanog „na spoju strahopoštovanja, užasa i divljenja”. Odnosno, koliko se motivu realističnog planinskog pejzaža, u slikarskom postupku „razbijen” procesom digitalnog brisanja, poništavaju njegove prvobitne karakteristike? Da li umetnički koncept, razvijen kroz fragmentarni slikarski prikaz, ostavlja vidljivim tragove prvobitnog prirodnog ambijenta koji polako odumire od posledica ljudskog delovanja? Ili uzvišeni pejzaž postupkom dekonstrukcije postaje mesto na kojem se estetski kvalitet integriše sa etičkim? Pejzaž, moguće, ostaje polje u kojem se početni prikaz nadograđuje različitim narativima, kao što su „razorni i zapanjujući, divlji i instrumentalizovani”, kako navode autori.
… diSTRUKURA poseban segment projekta posvećuje nekadašnjim radnicama poznate „Zlatare Majdanpek”, čije životne priče postaju segment konstruisanja Uzvišenog pejzaža. Razmatraju skrajnutu poziciju žene u industriji, procesu pretvaranja prirodnog bogatstva u kapital, te nemogućnosti njihovog uticaja na postupke koji su doveli do sloma proizvodnje i gubitka radnih mesta. Realizujući video-performans čišćenja zemlje u samom rudarskom kopu, radnice metaforički i doslovno pokušavaju da markiraju i povrate prostor koji im je oduzet, istovremeno ukazujući na važnost metoda ozdravljenja i napretka. Polazeći još od antičke mitologije, preko različitih prikaza nasilja i rata, žene su dobijale simboličku ulogu da čiste „nered” koji su ostavljali muškarci, pripremajući teren za buduće generacije.
Preispitivanje zamišljene budućnosti autori nastavljaju prikupljanjem vizija lokalnog stanovništva. Dobijene narativne celine koriste kao promptove za angažovanje veštačke inteligencije prilikom kreiranja slika rekultivisanog pejzaža koji bi mogao biti oblikovan „voljom zajednice”. Uzvišeni pejzaž, realizovan kao ulje na platnu, tako dobija futurističke, primorske i egzotične elemente koji ukazuju na mogućnost oživljavanja rudarenjem iscrpljenog terena, ali i ukazuju na nedostatak političke volje da se situacija promeni. Smatraju da ne postoje nikakve garancije da će se revitalizacija rudarskih područja sprovesti, jer takvi planovi najčeše ostaju samo na nivou želja lokalnog stanovništva. Projektom Possibility of the Sublime autori pozivaju na koncept imaginacije, kao svojevrstan čin otpora narušenoj stvarnosti, a zatim i kontrole nad sopstvenom budućnošću; ovo je poziv umetničke nužnosti da se aktuelni problemi rešavaju, a ne ignorišu. / Possibility of the Sublime, dr Sanja Kojić Mladenov
diSTRUKTURA / Milica Milićević i Milan Bosnić
Milica Milićević (1979) i Milan Bosnić (1969) su diplomirali i magistrirali na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu, na odseku za slikarstvo. Od 2005. rade zajedno kao umetnički duo diSTRUKTURA i pod tim imenom učestvovali su na preko 30 samostalnih i više od 70 grupnih izložbi u Srbiji, Sloveniji, Makedoniji, Rumuniji, Francuskoj, Italiji, Austriji, Nemačkoj, Holandiji, Luksemburgu, Švajcarskoj, Japanu, Slovačkoj, Češkoj, Crnoj Gori, Hrvatskoj, Mađarskoj, Finskoj i Egiptu. diSTRUKTURA je učestvovala u artist-in-residence programima i radionicama u Španiji, Švajcarskoj, Nemačkoj, Austriji, Holandiji, Sloveniji, Italiji, Finskoj, Egiptu i Srbiji. Dobitnici su više nagrada i stipendija od kojih i Pollock-Krasner grant za 2015. godinu. Njihovi radovi se nalaze u preko 15 javnih i privatnih kolekcija.
distruktura.com
Izložba se realizuje u saradnji Galerije savremene likovne umetnosti u Nišu, Umetničke galerije „Nadežda Petrović“ u Čačku i Umetničke galerije Narodnog muzeja Kruševac. Katalog, čiji su izdavači pored navedenih ustanova i ProArtOrg iz Beograda, objediniće postavke tri izložbe. Autor teksta u katalogu je dr Sanja Kojić Mladenov. Kustos izložbe u Umetničkoj galeriji je Biljana Grković.